Sandomierz – Narodzenia NMP

INFORMACJE O PARAFII

Sandomierz należy do najstarszych miast w Polsce. Prawdopodobnie pierwszą osadę założył tu Sudomir na pocz. X w. Około 995-996 r. w granicach zamku sandomierskiego powstał drewniany kościół pw. św. Mikołaja. Stanowił on zarówno kaplicę zamkową, jak również świątynię parafialną. Około 1120 r. książę Bolesław Krzywousty wybudował romańską świątynię ku czci NMP (konsekrowana 8 września 1191 r.). Natomiast z materiałów drewnianej budowli postawiono na podgrodziu nowy kościół pw. św. Piotra (ok. 1353 r. Kazimierz Wielki na miejsce drewnianej wybudował murowaną świątynię). Przy kościele tym zlokalizowano parafie, od 1603 r. obsługiwaną przez księży jezuitów. Natomiast świątynia romańska stała się kościołem kolegiackim. W 1260 r. w jej murach i otoczeniu miał miejsce mord sandomierzan z rąk Tatarów. Świątynia uległa wówczas częściowemu zniszczeniu, które do poł. XIV w. systematycznie się pogłębiało. Z tego względu król Kazimierz Wielki zdecydował się na budowę nowego, gotyckiego kościoła, istniejącego do czasów współczesnych. W 1717 r. przeniesiono parafię z kościoła pw. św. Piotra do kolegiaty. Sytuacja ta trwała do 1934 r., kiedy bp W. Jasiński przeniósł ją do kościoła pw. św. Józefa. Wraz z utworzeniem diecezji sandomierskiej w 1818 r., kolegiata otrzymała tytuł katedry. W 1982 r. bp E. Materski wydzielił z parafii św. Józefa i św. Pawła Apostoła teren, z którego utworzył parafię katedralną (pw. Narodzenia NMP). Katedra pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny została wzniesiona z fundacji króla Kazimierza Wielkiego jako jeden z kilku małopolskich kościołów ekspiacyjnych za polecenie utopienia wikariusza katedry krakowskiej ks. Marcina Baryczki 18 października 1349 r. Dzieło rozpoczęte w 1360 r. dokończyli 12 lat później Ludwik Węgierski z matką Elżbietą Łokietkówną. Świątynię konsekrował biskup krakowski Jan z Radliczyc w 1382 r. W poł. XV w. kolegiata została powiększona przez kard. Z. Oleśnickiego. Dobudowano wówczas kaplicę mansjonarską (obecnie kaplica Najświętszego Sakramentu). Po pożarze kościoła w czasie wojny ze Szwedami we wspomnianej kaplicy było mocno zniszczone sklepienie (wykonane dopiero w 1748 r.). Gruntowny remont katedry miał miejsce w latach 1886-1889. Bryle świątyni nadano wówczas neogotyckie nowe elementy, m.in. monumentalną wieżę. W XX w. prace konserwacyjne prowadzone były za bpa W. Jasińskiego (m. in. zdjęcia warstwy tynku na ścianach w prezbiterium i przywrócenia fresków jagiellońskich do pierwotnego stanu), kolejne za biskupów J. Lorka i P. Gołębiowskiego (remont organów, konserwacja obrazów, złocenia, przebudowa chóru i podziemi, gdzie w 1983 r. urządzono kaplicę pw. bł. Męczenników Sandomierskich). Następne prace konserwacyjne prowadzono po 2000 r., w tym gruntowną restaurację prezbiterium. W 1960 r. ojciec święty Jan XXIII nadał katedrze tytuł bazyliki mniejszej. Kościół jest gotycki, z trójbocznie zamkniętym prezbiterium i z przebudowaną w stylu renesansowym fasadą. Od strony północnej i zachodniej dostawione są kruchty. W barokowej fasadzie kruchty zachodniej umieszczono symetrycznie we wnękach ściennych rzeźby Macieja Polejowskiego. Wnętrze kościoła jest halowe, trójnawowe, z nawą główną znacznie szerszą od naw bocznych. Do nawy północnej od wschodu przylegają zakrystie wikariacka i kanonicka, a nad nimi znajduje się kapitularz. Symetrycznie przy nawie południowej umieszczona jest kaplica Najświętszego Sakramentu (dawniej mansjonarska) z barokowymi malowidłami, a dalej zakrystia mansjonarska. Do ściany południowej dołączona jest kaplica Niepokalanego Poczęcia NMP z obrazem MB Ostrobramskiej. Ściany prezbiterium pokrywają freski bizantyńsko-ruskie, a w nawach są malowidła Jana Bukowskiego z pocz. XX w. Wyposażenie kościoła stanowi barokowy ołtarz główny z obrazem Narodzenia NMP, renesansowe stalle, gotycki krucyfiks na filarze międzynawowym oraz rokokowa ambona i ołtarze przyfilarowe autorstwa Macieja Polejowskiego. Na ścianach naw bocznych umieszczono XVIII-wieczne obrazy olejne Martyrologium Romanum i na ścianie zachodniej cztery malowidła z wydarzeniami związanymi z historią Sandomierza.

Msze święte:
– w niedziele i święta: 7.00, 9.00, 10.30, 12.30, 17.30
– w dni powszednie: 7.00, 17.30
– w święta państwowo zniesione: 7.00, 9.00, 17.30.

Odpusty: Narodzenia NMP (8 września), bł. Wincentego Kadłubka (9 października), bł. Męczenników Sandomierskich (2 czerwca).

Koćmierzów – kaplica pod wezwaniem NMP Matki Kościoła, położona 4 km od kościoła parafialnego. Zbudowana została w latach 1984-1985, staniem ks. Ignacego Ziembickiego. Kaplica to współczesny, prosty, jednonawowy budynek, ze spadzistym dachem i zapleczem za prezbiterium. O jego sakralności świadczy żelbetowa sterczyna z krzyżem, przecinająca niesymetrycznie fronton od ziemi nieco ponad dach. Obok znajduje się malowidło Chrystusa Miłosiernego.
Msze święte:
– w niedziele i święta: 11.30.
Odpust: NMP Matki Kościoła.

Katolickie Liceum i Gimnazjum – ul. św. Jadwigi Królowej 5.
Dom Wikariatu Kapituły Katedralnej – ul. Katedralna 3.
Instytut Teologiczny – ul. Mariacka 9.
Muzeum Diecezjalne w Sandomierzu – ul. Długosza 9.
Dom Biskupi, kaplica pw. NMP – ul. Mariacka 7.

Domy zakonne:
Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo (Siostry Szarytki) 27-600 Sandomierz, ul. Opatowska 10, tel. 15 832 26 76

Zgromadzenie Sióstr Najświętszego Imienia Jezus (Siostry Imienia Jezus – bezhabitowe), 27-600 Sandomierz, ul. Katedralna 3a, tel. 15 833 25 51

Zgromadzenie Sióstr Służek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanej (Siostry Służki – bezhabitowe)
– 27-600 Sandomierz, ul. Katedralna 3, tel. 15 832 25 38, w 332
– 27-600 Sandomierz, ul. Mariacka 7, tel. 15 832 25 38, w. 349
– 27-600 Sandomierz, ul. Św. Jadwigi Królowej 3, tel. 15 832 07 93

Do parafii należą: ulice Sandomierza – Browarna, Długosza, Forteczna, Katedralna, Krakowska, Kręta, Krótka, Królowej Jadwigi, Mariacka, Partyzantów, Plac Poniatowskiego, Rewery, Rynek, Opatowska, Salve Regina, Sokolnickiego, Zamkowa, Żydowska; oraz wsie – Andruszkowice, Kobierniki, Koćmierzów, Strochcice, Zawisełcze.

Ogólna liczba mieszkańców: 2343.

Siostry zakonne pochodzące z parafii: M. Augustyńska SNMPN, M. Ochocińska SNMPN.

Grupy parafialne: Akcja Katolicka, Apostolat Maryjny, chór katedralny, koła żywego różańca, Koło Przyjaciół WSD, KSM, Legion Maryi, Liturgiczna Służba Ołtarza, Parafialny Zespół Caritas, schola.

Instytucje i ośrodki kościelne:
Kuria Diecezjalna w Sandomierzu
27-600 Sandomierz, ul. Mariacka 7, tel. 15 644 56 26, 15 832 25 38, fax. 15 832 25 44,
e-mail: kuria@sandomierz.opoka.org.pl

Parafialne Koło Caritas Diecezji Sandomierskiej
27-600 Sandomierz, ul. Opatowska 10, tel. 15 644 55 86, fax. 15 832 11 45, w. 335 www.sandomierz.Parafialne Koło Caritas.pl;
e-mail: sandomierz@Parafialne Koło Caritas.pl

Instytut Teologiczny im. bł. Wincentego Kadłubka w Sandomierzu
27-600 Sandomierz, ul. Mariacka 9, tel. 15 832 72 30; fax. 15 832 93 15

Katolicki Dom Kultury Świętego Józefa w Sandomierzu
27-600 Sandomierz, ul. Mariacka 12, tel. 15 644 56 26, w. 374

Katolickie Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące im. św. Jadwigi Królowej w Sandomierzu, 27-600 Sandomierz, ul. Św. Jadwigi Królowej 5, tel. 15 832 78 09
www.katoliksandomierz.pl; e-mail: kliceum@internetdsl.pl

Muzeum Diecezjalne w Sandomierzu
27-600 Sandomierz, ul. Długosza 9, tel. 15 833 26 70
www.domdlugosza.sandomierz.org; e-mail: dom.dlugosza@gmail.com

Sąd Biskupi w Sandomierzu
27-600 Sandomierz, ul. Mariacka 8, tel. 15 644 66 45