Sandomierz – Klasztorny kościół św. Jakuba Apostoła

INFORMACJE O PARAFII

Kronikarz dziejów Polski Jan Długosz wskazuje, iż budowa kościoła św. Jakuba miała miejsce ok. 1200 r. Fundatorką tej świątyni miała być księżna Adelajda, córka Kazimierza Sprawiedliwego. Prawdopodobnie miejsce to odwiedził ok. 1226 r. św. Jacek Odrowąż, zakładając tu klasztor dominikański (drugi w Polsce po Krakowie). Tragicznym dla klasztoru okazał się przełom lat 1259/1260, kiedy to Sandomierz został zaatakowany przez hordę tatarską Batu-Chana, wodza Złotej Ordy. Według tradycji, zakonnicy dominikańscy zginęli we własnym klasztorze. “Przeorem konwentu był wówczas Sadok, a towarzyszyło mu 48 współbraci. Dziś Sadok i jego towarzysze należą do grona błogosławionych, a ich święto obchodzi się 2 czerwca. Do opustoszałego klasztoru przybyli dominikanie z innych ośrodków, jednak liczba mnichów już nigdy nie była tak duża. Pod koniec XIV w. konwent sandomierski był na tyle zasobny, iż mógł wybudować w obrębie murów miejskich owy klasztor św. Marii Magdaleny. Przywileje dla tego konwentu wydawali m.in. Kazimierz Wielki, Królowa Jadwiga i Władysław Jagiełło czy Zygmunt I Stary. Rozwijał sie tu również kult Matki Bożej Różańcowej, czego dowodem jest Bractwo Różańcowe założone w 1597 r. Dokładnie sześćdziesiąt lat później na Sandomierz napadł książę siedmiogrodzki Jerzy Rakoczy. Wówczas to klasztor dominikański został ograbiony, a jednego z zakonników, o. Augustyna Rogalę, zamordowano w chwilę po odprawieniu Mszy świętej. W latach 1647-1677 przebudowano klasztor i świątynię, nadając jej barokową formę architektoniczną. Trudnym dla konwentu sandomierskiego okazał się wiek XIX. 9 listopada 1864 r. ukazem carskim klasztor dominikanów w Sandomierzu został skasowany w odwecie za udział zakonników w Powstaniu Styczniowym. Jeszcze w tym samym miesiącu mnisi zostali przeniesieni do Klimontowa. Po wypędzeniu dominikanów z Sandomierza opiekę nad klasztorem i kościołem pw. św. Jakuba przejęła diecezja sandomierska. Zadanie to powierzano wyróżniającym się księżom, m.in.: Józefowi Kijance (rektor seminarium duchownego), Ludwikowi Piotrowiczowi (profesor seminarium, pisarz i poeta), Melchiorowi Bulińskiemu (profesor seminarium, wybitny historyk, autor pierwszej monografii miasta Sandomierza) czy Józefowi Rokosznemu (wybitny działacz społeczny na terenie Sandomierza i Radomia). Duchowni ci starali się przeprowadzać konieczne remonty. Ks. Piotrowicz pokrył kościół nową blachą i odrestaurował kaplice św. Jacka i MB Różańcowej. Niestety w 1905 r. w świątyni wybuchł pożar, który zniszczył główny ołtarz i częściowo wnętrze. Wiele trudu w odrestaurowanie kościoła włożył ks. Buliński, który m.in. z własnych środków odnowił kaplicę św. Walentego i zamienił ją na Kaplicę Różańcową. Jednak najpoważniejszego remontu podjął się ks. Józef Rokoszny (1907-1909). W celu ratowania zabytkowego konwentu zainicjował zbiórkę pieniężną i wydał książkę Na ruiny. W restaurację świątyni zaangażowali się członkowie Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości z Warszawy i Krakowa. Wielkie zasługi dla tego dzieła wniósł Karol Frycz, który projektował dekoracje wnętrza kościoła. Świątyni przywrócono jej pierwotną, romańską architekturę i wystrój. W latach 1988-1992 dzięki staraniom ówczesnego rektora ks. Michała Spocińskiego udało się wykonać niezbędne prace remontowo-konserwatorskie (remont dachu z wymianą pokrycia na blachę miedzianą, zabezpieczenie pękniętej ściany, konserwacja witraży, obrazów i malowideł ściennych). 2 czerwca 2001 r., po 137 latach nieobecności, dominikanie powrócili do Sandomierza. 14 maja 2003 r. Generał Zakonu Braci Kaznodziejów, za zgodą Biskupa Sandomierskiego, ks. bpa Andzeja Dzięgi, ponownie erygował Klasztor św. Jakuba. Z kolei 29 maja 2016 r. obecny Biskup Sandomierski, ks. bp Krzysztof Nitkiewicz, ustanowił Relikwie 49 błogosławionych Męczenników Dominikańskich z Klasztoru Św. Jakuba. Relikwie błogosławionych spoczywają w krypcie Szemberków pod kaplicą Męczenników w kościele. Świątynia jest późnoromańska, wybudowana z cegły, o typowym układzie przestrzennym budowli klasztornej. Posiada bogatą dekorację plastyczną z cegły formowanej i glazurowej. Do kościoła przylegają od strony południowej zachowane w części skrzydła klasztoru oraz od strony północnej poświęcona męczennikom sandomierskim kaplica z połowy XVII w., zbudowana na planie centralnym. Wnętrze ma układ trójnawowej bazyliki z wydłużonym trójprzęsłowym prezbiterium. Surowe wnętrze zdobią cenne witraże z lat 1910-1918 projektu Karola Frycza i sztukaterie sklepienia w prezbiterium oraz Kaplicy Męczenników z XVII w. Zachowała się późnoromańska dekoracja ceramiczna elewacji oraz na portalu północnym kościoła, zaliczanym do unikatowych w kraju.

Msze święte:
– niedziele i święta: 9.15, 12.00, 14.00, 16.00, 19.00
– dni powszednie: 9.00, 18.30.

Odpusty: błog. Męczenników Dominikańskich z Sandomierza (2 czerwca) św. Jakuba (25 lipca), św. Jacka (17 sierpnia), MB Różańcowej (7 października).

Grupy: Bractwo Różańcowe, Bractwo Modlitewne, duszpasterstwo dorosłych (grupa ‘Pogłębianie wiary’, grupa biblijna, wsparcie dla narzeczonych), koła Żywego Różańca, Winnica św. Jakuba.