Sandomierz – Rektorat Św. Michała Arch.

INFORMACJE O PARAFII

Dzieje kościoła pw. św. Michała Archanioła związane są z zakonem benedyktynek. Przybyły one do Sandomierza w 1615 r. z Chełmna Pomorskiego. Fundatorką klasztoru była Elżbieta Sieniawska, jej dwie córki Zofia i Elżbieta były mniszkami we wspomnianym klasztorze chełmińskim. Pierwszy drewniany klasztor wraz ze świątynią znajdował się w pobliżu bramy Zawichojskiej w Sandomierzu (przy obecnej ul. Sokolnickiego, nieopodal kościoła Świętego Ducha). W 1623 r. klasztor uległ całkowitemu spaleniu podczas pożaru tej części miasta. Benedyktynki przeniosły się wtedy do swoich dóbr w Górach Wysokich. W tym czasie Zofia Sieniawska została pierwszą ksienią konwentu sandomierskiego. Wybrała ona miejsce na nowy klasztor poza murami miasta, na tzw. przedmieściu opatowskim. Zofii Sieniawskiej udało się wybudować tylko część klasztoru (1627-1629). Dzieło kontynuowały kolejne ksienie Elżbieta Magdalena Skotnickia i Zofia Mikułowska (1630-1639). Natomiast ksieni Justyna Skarszewska rozpoczęła budowę kościoła przy klasztorze. Kamień węgielny pod świątynię wmurował bp J. Małachowski 28 października 1685 r. Jednym z fundatorów kościoła był Marcin Zamoyski. Prawdopodobnie dzięki jego protekcji projekt świątyni wykonał nadworny architekt rodu Zamoyskich – Jan Michał Link. Dzieło budowy zostało ukończone za czasów ksieni Anny Chrząstowskiej. Konsekracji koś- cioła dokonał wspomniany bp Małachowski w 1693 r. W kwietniu 1757 r. świątynię uszkodził pożar, który strawił całe pokrycie dachowe. Restauracji kościoła podjęła się z wielkim zapałem ksieni Tarłówna. Podczas oblężenia Sandomierza w trakcie wojen polsko-austriackich w 1809 r. klasztor benedyktynek i kościół św. Michała uległy częściowemu zniszczeniu w wyniku trwającego w pobliżu bombardowania. W XIX w. polityka represyjna zaborcy rosyjskiego znacznie ograniczyła swobodne funkcjonowanie konwentu. Najpierw zamknię- to działającą przy klasztorze szkołę dla dziewcząt, a następnie ograniczono liczbę mniszek do 14. W końcu rząd carski zabronił przyjmowania nowych mniszek – nowicjuszek. Niedługo potem część zabudowań klasztornych zajęto, przeznaczając je na urząd i kasę powiatową oraz mieszkanie naczelnika. Jednocześnie mniszkom odebrano wszelkie majątki ziemskie, które były ich źródłem utrzymania. Brak funduszy oraz podeszły wiek zakonnic sprawił, iż klasztor zaczął szybko chylić się ku upadkowi. Ostatecznie 19 września 1903 r. sześć ostatnich mniszek opuściło Sandomierz i udało się do Łomży. Władze carskie planowanły umieścić w klasztorze urząd powiatowy i koszary dla wojska, natomiast kościół pw. św. Michała Archanioła zamienić na cerkiew. Dzięki staraniom administratora diecezji sandomierskiej ks. Stanisława Zdzitowieckiego, a następnie bpa Stefana Zwierowicza zabudowania poklasztorne przekazano jednak seminarium duchownemu. Remont zabudowań oraz adaptacja ich dla potrzeb życia kleryckiego miały miejsce w latach 1903-1904. Potem władze seminaryjne na czele z ks. Marianem Ryxem, a następnie ks. Pawłem Kubickim, przystąpiły do restauracji kościoła. Wymieniono pokrycie dachowe, wieżę kościelną oraz rozebrano wysoki mur przed wejściem do świątyni. We wnętrzu usunięto cztery ołtarze, znajdujące się na północnej i południowej ścianie, zdemontowano emporę dla organisty i muzykantów oraz zamalowano dekorację arkady ściany tęczowej. Nad całością prac przy restauracji wnętrzna świątyni seminaryjnej czuwał Karol Frycz. 8 lipca 1966 r. we wnętrzu kościoła św. Michała Archanioła wybuchł pożar. Wiele przesłanek wskazuje na to, iż mogło to mieć związek z antyreligijnymi działaniami Służby Bezpieczeństwa. W wyniku pożaru zniszczeniu uległy: główny ołtarz z obrazem pędzla Józefa Buchbindera, okna i stalka w prezbiterium, łuk tęczowy, obrazy, organy, żyrandole, tynki na sklepieniach. Do remontu i prac konserwacyjnych przystąpiono niemal natychmiast. Szkody okazały się jednak tak wielkie, iż do dnia dzisiejszego nie udało się odtworzyć bogatego wystroju wnętrza (m.in. głównego ołtarza). Świątynia jest murowana i otynkowana, wybudowana w stylu barokowym, z węższym prezbiterium. Dach pokryty jest blachą i zwieńczony barokową wieżyczką na sygnaturkę umieszczoną nad środkiem nawy. Wnętrze jest jednonawowe, nakryte sklepieniami kolebkowo-krzyżowymi, podtrzymywanymi przez jońskie pilastry. Wyposażenie kościoła to ołtarz główny z obrazem św. Michała Archanioła i dwa boczne oraz drewniana ambona z końca XVII w. wsparta na drzewie genealogicznym zakonu benedyktynów. Zespół kościoła tworzą późnobarokowa dzwonnica, budynek furty, zewnętrzna kazalnica i domek kapelana.

Msze święte:
– niedziele i święta: 7.30, 9.00, 11.00
– dni powszednie: 7.00
– święta państwowo zniesione: 6.30, 7.30, 9.00.

Odpusty: św. Michała Archanioła (29 września).