W Watykanie zaprezentowano Instrumentum laboris, czyli dokument roboczy Synodu Biskupów, który odbędzie się w dniach 3-28 października br. w Watykanie pod hasłem „Młodzież, wiara i rozeznawanie powołania”. 52-stronnicowy dokument analizuje obecną sytuację młodych ludzi i przedstawia główne wyzwania stojące przed ojcami synodalnymi.
Dokument Instrumentum laboris, który będzie podstawą obrad podczas październikowego Synodu Biskupów, składa się z trzech rozdziałów. Pierwszy, pt. „Poznać: Kościół słuchający rzeczywistości”, przedstawia portret współczesnej młodzieży i wyzwania, z jakimi się ona zmaga. Kolejny rozdział, zatytułowany „Interpretować: wiara i rozeznawanie powołania”, zbiera refleksje dotyczące tego, czym jest powołanie i jak pomagać młodym w jego rozeznawaniu. Trzecia część, pt. „Wybierać: drogi nawrócenia duszpasterskiego i misyjnego”, przedstawia perspektywę działań duszpasterskich.
Budowanie relacji
Wiele spośród wyzwań współczesnej młodzieży, o których mowa w pierwszej części Instrumentum laboris, wiąże się z kryzysem w budowaniu relacji. Po pierwsze, dotyczy to rodziny. W tej części dokumentu przywołany jest apel młodych ludzi, by towarzyszenie im rozpocząć od troski o rodziny, z których wyrastają.
W raz z kryzysem więzi rodzinnych idzie pogłębiająca się przepaść między pokoleniami, polegająca nie na konflikcie pokoleń, ale na wzajemnym niezrozumieniu. Młodym brakuje nie tylko dorosłych przewodników w wierze, ale wręcz „jakichkolwiek” dorosłych, z którymi łączyłoby ich coś więcej, niż relacje oparte na uczuciach.
Instrumentum laboris wymienia także m.in. sześć wyzwań antropologicznych, z którymi mierzą się współcześni młodzi ludzie. Pierwsze z nich dotyczy seksualności. Jak piszą autorzy dokumentu, badania socjologiczne wskazują, że wielu młodych nie zgadza się z nauczaniem Kościoła w tej dziedzinie.
Kolejnymi wyzwaniami są m.in.: kryzys prawdy, którego świadkami są młodzi, żyjący w czasach fake newsów i postprawdy, malejące poparcie i zaufanie dla wszelkich instytucji (także dla Kościoła), wspomniana wcześniej „kultura niezdecydowania”, a także tęsknota za rozmaicie rozumianą duchowością młodych, którym nie wystarczają propozycje zsekularyzowanego świata.
Oczekiwania względem Kościoła
Instrumentum laboris opisuje też oczekiwania młodych ludzi względem Kościoła. Dokument podkreśla m.in., że młodzi oczekują od Kościoła, że zostaną wysłuchani, a następnie, że Kościół będzie dla nich wspólnotą niezawodną, która będzie im towarzyszyć, niezależnie od okoliczności.
Rozeznawanie i powołanie
Idąc za opiniami spływającymi do Sekretariatu Synodu od różnych konferencji episkopatów, Instrumentum laboris przypomina, że termin „powołanie” jest zbyt często ograniczany jedynie do myślenia o powołaniu kapłańskim i zakonnym, a młodzi sądzą, że duszpasterstwo powołań zawiera propozycje zarezerwowane jedynie dla wąskiej grupy odbiorców. Oprócz konieczności patrzenia na powołanie w szerszym, chrześcijańskim kontekście, Instrumentum laboris zwraca uwagę m.in. na rosnącą (wg deklaracji episkopatów) liczbę młodych ludzi, którzy wybierają życie jako „single” i podkreśla, aby Synod Biskupów zajął się także tym tematem.
Towarzyszenie
Instrumentum laboris przypomina, że jedną z głównych tęsknot młodych ludzi, powiązaną z rozeznawaniem powołania, jest szeroko pojmowane towarzyszenie. Może być ono zarówno rozumiane jako rodzaj „chrześcijańskiego coachingu”, wpisującego się w coraz modniejszy nurt doradztwa i mentorstwa, jak i kierownictwa duchowego, mającego swe źródło w duchowości chrześcijańskiej.
Wielokrotnie wybrzmiewa też apel młodych ludzi o to, by ci, którzy im towarzyszą, byli dobrze przygotowani do tej misji oraz mieli wolę i możliwość poświęcenia się jej z uwzględnieniem potrzeb młodych ludzi, a także międzypokoleniowych różnic.
Konkretne propozycje
Nawiązując do doświadczeń episkopatów, Instrumentum laboris wylicza szereg miejsc i okoliczności, w których Kościół towarzyszy młodym ludziom, wychodząc naprzeciw współczesnym potrzebom. Dotyczy to m.in. aktywności w Internecie, który nie tylko jest przestrzenią, w której młodzi budują swoją tożsamość, ale też, w której są narażeni m.in. na uzależnienia i przemoc. Dokument zachęca do docenienia edukacyjnego i duszpasterskiego znaczenia sportowych pasji młodzieży. Konferencje episkopatów podkreślają też liczne „dobre praktyki” sprzyjające budowaniu osobistego dialogu młodych ludzi z Bogiem, m.in. ćwiczenia duchowe, rekolekcje, pielgrzymki, spotkania modlitewne, a także inicjatywy ekumeniczne.
Jak czytamy w Instrumentum laboris, episkopaty oczekują też, że Synod Biskupów wskaże konkretne propozycje odnowy duszpasterskiej. Niektóre proszą też o podkreślenie związków między wiarą, sakramentami i liturgią oraz pokazanie, że źródłem duszpasterstwa powinna być Eucharystia.
Jako że katecheza nie cieszy się wśród młodych ludzi zbyt dobrą opinią, niektóre konferencje episkopatów oczekują od Synodu Biskupów refleksji nt. katechezy dostosowanej do oczekiwań i potrzeb współczesnych pokoleń. Młodzi oczekują z kolei, że będzie ona spotkaniem, czasem doświadczenia i osobistego zaangażowania, a nie tylko wykładem.
Mówiąc o młodych ludziach pochodzących z różnych środowisk, dokument po raz pierwszy używa też sformułowania „młodzież LGBT”, zwracając uwagę, że także ci młodzi oczekują większej bliskości i otwartości Kościoła.
Słabe punkty duszpasterstwa
Brak organizacji, improwizacja i powtarzalność – to słabości struktur duszpasterskich, wymieniane przez wiele konferencji episkopatów. Instrumentum laboris cytuje powtarzany wręcz nagminnie argument „zawsze tak było”, który uniemożliwia refleksję i wprowadzenie dobrych i twórczych zmian. Pada też przykład księży, którzy, nie są w stanie wyjść naprzeciw współczesnym wymaganiom, zamykają się w przebrzmiałych i nieadekwatnych do potrzeb duszpasterskich schematach.
Doceniając ważne znaczenie duszpasterskie i ewangelizacyjne dużych spotkań, takich jak Światowe Dni Młodzieży, wiele środowisk zwraca uwagę na brak ich przełożenia na codzienność, do której powracają młodzi pielgrzymi. Pojawiają się wręcz głosy, że spotkania międzynarodowe nie mogą być jedynymi propozycjami duszpasterskimi dla młodzieży, której raczej należałoby towarzyszyć w codzienności.
Instrumentum laboris kończy się refleksją nt. świętości, do której w szczególny sposób powołani są ludzie młodzi i do której należy ich umiejętnie zapraszać.
